Passend onderwijs en Lerarenopleidingen

Thematische casestudy

Doel en vraastelling
Deze thematische casestudy betreft een verdiepende verkenning van de wijze waarop de lerarenopleidingen hebben gereageerd op de invoering van passend onderwijs, de in uitvoering en voorbereiding genomen activiteiten, inclusief de doelen en beoogde resultaten van deze ontwikkelopdrachten, en eventuele knelpunten die daarbij optreden. De studie wil niet alleen beschrijven wat de impact is van de invoering van passend onderwijs op geselecteerde lerarenopleidingen die voorbereiden op po, vo, mbo en (v)so, maar tevens nagaan hoe samenwerkende lerarenopleidingen (ADEF, LOBO, ICL en WOSO) anticiperen en reageren op de invoering van passend onderwijs. In de studie worden de genoemde organisaties benut om verschillen in de uitvoeringspraktijk op het spoor te komen en voorbeelden van veelbelovende praktijken te identificeren. Ook worden voor dit laatste waar mogelijk de samenwerkingspraktijken benut die onderdeel zijn van de regeling Versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen.

De hoofdvraag is: wat is de impact van passend onderwijs op de lerarenopleidingen po, vo, mbo en (v)so? Deelvragen zijn:

  1. Welke activiteiten zijn, anticiperend en reagerend op de invoering van passend onderwijs, uitgevoerd en in voorbereiding genomen door de werkverbanden van samenwerkende lerarenopleidingen en de beroepsorganisatie van lerarenopleiders.
  2. Welke veranderingen zijn in verband met de invoering van passend onderwijs door de lerarenopleidingen doorgevoerd in het initiële curriculum en in de na- en bijscholing (professionalisering post hbo en masteropleidingen)?
  3. Welke doelen en resultaten worden hierbij nagestreefd en gerealiseerd, en welke knelpunten en ontwikkelopdrachten worden gesignaleerd? Zijn er in dit verband verschillen tussen de diverse typen lerarenopleidingen?
  4. Welke competenties worden als relevant gezien voor passend onderwijs en opgenomen in het curriculum van de respectieve lerarenopleidingen (initieel curriculum)? Gebruiken de lerarenopleidingen in dit verband de wetenschappelijke kennisbasis en zijn ze gericht op bepaalde voorbeelden uit binnen- en/of buitenland?
  5. Hoe ver gaan de lerarenopleidingen in de toerusting van aankomende leraren (kennis, vaardigheden, attitudes) in de initiële opleidingen? Zijn er ook programma’s voor beginnende en meer ervaren leraren (post hbo en masters), en zo ja welke, en in hoeverre is er sprake van een doorgaande leerlijn?
  6. Veranderen de samenwerkingsrelaties van lerarenopleidingen met het werkveld/scholen, en zo ja waaruit bestaan deze veranderingen en welke activiteiten worden uitgevoerd?

Onderzoeksactiviteiten

  • literatuuronderzoek naar benodigde kennis, vaardigheden en attitudes van (beginnende leerkrachten) voor passend onderwijs en het werken in meer inclusieve leeromgevingen, en de voorbereidingspraktijk van lerarenopleidingen op passend onderwijs (curriculum en samenwerking met werkveld/scholen);
  • interviews (semi-gestructureerd) met sleutelfiguren van samenwerkende lerarenopleidingen basisonderwijs (LOBO), vo en mbo (ADEF), eerstegraads (ICL) en (v)so (WOSO) en inhoudsanalyse op documenten; (beleidsnotities e.d.); op onderdelen kan gebruik worden gemaakt van instrumentarium onderzoek SLO;
  • interviews (semi-gestructureerd) met onderwijscoördinatoren van (4-6) geselecteerde lerarenopleidingen van hogescholen (a. po, b. vo/mbo, c. (v)so) en universiteiten (d. eerstegraads sector);
  • vragenlijst/survey voor lerarenopleidingen;
  • indien mogelijk inhoudsanalyse van documenten/uitvoeringsplannen en activiteitenverslag (oktober 2015) van de Regeling versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen op het thema omgaan met verschillen (in combinatie met thema beginnende leerkrachten).

Welke doelgroepen zijn betrokken in het onderzoek?

  • lerarenopleidingen
  • VELON (Vereniging van Lerarenopleiders Nederland)
  • LOBO, ADEF, ICL, WOSO

Betrokken sectoren

  • (v)so
  • hoger onderwijs

Looptijd
Oktober 2015 tot december 2016.

Uitvoering door
Hogeschool Windesheim i.s.m. Nederlands Centrum Onderwijs en Jeugdzorg en andere partners uit het consortium.

Contactinformatie projectleider
Prof. drs. Dolf van Veen (Hogeschool Windesheim)
D.van.veen@windesheim.nl
06-21115278